Nuôi dạy trẻ chưa bao giờ là điều dễ dàng, đây là việc đòi hỏi bố mẹ phải có sự kiên nhẫn tuyệt đối và chỉ cần đi sai hướng sẽ ảnh hưởng đến tương lai của con sau này.
-> Học cách để trở thành một người bạn của con
Đầu tiên, hãy xây dựng cho bé một nền móng thật vững chắc rồi sau đó từ từ tiến lên. Nếu nền tảng đã được xây dựng một cách vững vàng rồi thì sau này khi bước ra cuộc sống, trẻ vẫn có thể đứng vững và giữ lập trường của mình trước những sóng gió của cuộc đời.
Nuôi dưỡng khả năng, chia sẻ nỗi buồn
Để có thể bắt đầu dạy cho trẻ biết chia sẻ niềm vui, cha mẹ hãy làm sao để trẻ cảm nhận được rằng “đem đến niềm vui cho con cũng chính là niềm vui của cha mẹ”. Cũng giống như thế, việc dạy trẻ biết chia sẻ nỗi buồn chính là phải làm sao để trẻ trở thành người biết quan tâm, để ý đến người khác.
Những đứa trẻ cảm thấy thích thú khi bắt nạt bạn bè thường là những đứa trẻ không được chia sẻ nỗi buồn một cách đầy đủ. Nói cách khác, ngay từ lúc còn nhỏ, năng lực chia sẻ niềm vui của những đứa trẻ này đã không được phát triển, do vậy chúng cũng không có khả năng sẻ chia nỗi buồn với người khác.
Vui buồn cùng con
Những khi trẻ buồn, hãy cho trẻ thấy rằng bố mẹ cũng buồn. Khi trẻ khóc vì bạn la mắng, bạn cũng chảy nước mắt. Đây chính là sự giao tiếp có tính bản năng của con người. Nếu đứa trẻ có khả năng chia sẻ niềm vui và nỗi buồn cùng bố mẹ thì lớn lên trẻ sẽ phát triển vững chắc và độc lập.
Tạo cho con cảm giác an toàn
Muốn tuân thủ theo luật lệ và giữ lời hứa thì việc cảm thấy rằng mình không đơn độc, lúc nào cũng có người luôn dõi theo mình là điều rất cần thiết trong quá trình nuôi dưỡng, giáo dục trẻ, đặc biệt ở giai đoạn trẻ còn nhỏ. Nếu thấy trẻ sắp làm việc xấu, mẹ hãy nhẹ nhàng nhắc nhở: “Ông trời đang nhìn con đấy”. Câu nói này chắc không quá xa lạ với chúng ta nhưng rất có ích phải không?
Biểu thị cụ thể
“Mẹ đã nói với con bao nhiêu lần rồi, sao con vẫn không chịu tiếp thu” – “Mẹ đã nói rồi mà con vẫn làm theo ý mình hả?”… Bạn có thường nói với con những câu như thế không? Không phải trẻ không nghe mà có lẽ do con không hiểu được những gì cha mẹ nói mà thôi.
Khi nói với trẻ, bạn hãy cố gắng chuyển thành những từ ngữ sao cho dễ hiểu và dễ hình dung nhé. Chẳng hạn như thay vì nói “Đừng có chạy lăng xăng nữa”, hãy nói “Ngồi lên ghế nào”, hay “Thay quần áo cẩn thận nào” thành “Cài cúc áo vào con nhé”… Càng nói cụ thể, trẻ sẽ dễ dàng tiếp thu hơn.
Búp bê chóp chép
Hãy sử dụng phương pháp “giả làm búp bê”. Dù ở nhà chúng ta không có búp bê thì cũng không cần phải cất công đi mua đâu. Bạn hãy luồn tay vào đôi tất để giả làm búp bê. Khi đóng vai con búp bê biết nói, bản thân cha mẹ dường như cũng sẽ đổi sang một tính cách khác, nên giọng điệu cũng đổi và sự tức giận dường như không còn. Điều này quả thật rất tốt. Bản thân bố mẹ cũng sẽ cảm thấy vui vẻ nên hãy thường xuyên thử cảm giác thư giãn đó nhé!
Truyền đạt cho bé cảm giác mình là người có ích
Không chỉ khen những lúc trẻ làm được điều gì đặc biệt mà ngay cả khi trẻ làm những điều bình thường thôi, chúng ta cũng hãy nói “Cám ơn” với trẻ. Như vậy, trẻ sẽ nghĩ rằng vì nhận được sự giúp đỡ của mình nên bố mẹ rất vui sướng. “Mẹ cám ơn con đã giúp nhé”, “Con đã làm… nên mẹ rất vui”, “May quá mẹ được con giúp”… Bạn hãy chân thành truyền đạt đến trẻ những lời cám ơn như thế.
Không nên dọa nạt trẻ
Khi la mắng hay dạy dỗ trẻ, chúng ta thường dọa chúng bằng những hình ảnh đáng sợ tồn tại xung quanh như “Con không ngủ, chuột sẽ vào cắn con đó”, “Ăn nhanh lên, ông kẹ vào bắt con đi đó”….. Đứa trẻ sẽ vì sợ bị ai đó tức giận, la mắng mình nên mới không dám làm, còn nếu khi đối phương không tức giận thì chúng sẽ tiếp tục làm.
Để tốt cho quá trình phát triển của trẻ, bạn hãy từ từ dạy dỗ trẻ, tránh dọa nạt. Thay vì “dọa”, hãy dùng những truyện cổ ngày xửa ngày xưa, những truyện về cái thiện chiến thắng cái ác. Tôi thường dùng các câu truyện cổ tích để kể cho các con tôi nghe. Con tôi khi nghe kể xong, đã nói rằng: “Bắt nạt người tốt là không được mẹ nhỉ”, “Chính nghĩa cuối cùng cũng sẽ chiến thắng thôi”. Những câu chuyện như vậy sẽ ăn sâu vào trái tim trẻ một cách tự nhiên và vạch ra cho trẻ khái niệm về cái thiện, cái ác. Lập tức, trẻ cũng sẽ tự mình điều chỉnh được tiêu chuẩn đạo đức bên trong tâm hồn mình.
Hãy cho con quyền tự quyết
Trong quá trình nuôi dạy con, chắc chắn có những việc làm của các bé khiến cho ba mẹ phải lo lắng. Những lúc như vậy vì muốn con tốt lên, ba mẹ sẽ bắt con phải làm thế này, phải làm thế kia. Nhưng nếu làm thế, vô tình chúng ta đã để con đi trên một đường ray mà lộ trình đã được sắp đặt sẵn. Hơn nữa, trẻ sẽ không thể phát huy khả năng suy nghĩ độc lập, biết tự lập, tự giải quyết việc của mình. Theo đó, trẻ sẽ trở thành người chỉ biết dựa dẫm, ỷ lại vào người khác.
Nếu bố mẹ có thể hiểu được tâm trạng, cảm xúc của trẻ khi những lời mình nói ra hoàn toàn bị từ chối thì tốt biết mấy. Đối với trẻ, hãy để chúng mang theo niềm đam mê tìm tòi, vui chơi, nỗ lực hết mình, và rồi dần dần con sẽ học được cách tự lập.
Để trẻ được truyền đạt cảm xúc của mình
Một đứa trẻ mà ngay từ lúc còn nhỏ đã được nuôi dưỡng bởi cách giáo dục bắt “phải làm thế này”, “phải làm như thế kia” thì sau này ngay cả bản thân trẻ cũng không biết mình muốn cái gì và trẻ sẽ không bao giờ được sống thật với chính mình.
Muốn trẻ vâng lời không có nghĩa là nhất định phải bắt trẻ nghe lời. Tôi muốn bạn hãy tạo ra một bầu không khí thoải mái để trẻ có thể dễ dàng bày tỏ mong muốn với mọi người trong gia đình.
Khi trẻ muốn tâm sự thì đừng cắt ngang lời, mà đầu tiên hãy lắng nghe và tỏ vẻ tán đồng “À, vậy à” rồi sau đó mới đưa ra ý kiến của mình “Con nghĩ như vậy nhỉ, nếu là mẹ thì mẹ sẽ nghĩ như vầy nè”…
Sau khi nghe câu chuyện của trẻ, nếu có những chuyện mà ta không thể giúp hay không thể đáp ứng trẻ thì chỉ cần nói đơn giản: “Chuyện đó bố/mẹ không thể”… Cố gắng đừng để cho bé tổn thương bằng những câu đáp trả gay gắt của bố mẹ.
Cảm giác muốn nói cũng không thể nói, muốn cảm nhận mà cũng không thể cảm nhận sẽ làm cuộc sống của trẻ bị thu hẹp lại. Hãy để cho trẻ tự mình được cảm nhận và suy nghĩ. Tôi muốn rằng các bạn hãy cởi mở, tạo bầu không khí vui vẻ trong những cuộc nói chuyện với trẻ để trẻ có thể tự do bày tỏ suy nghĩ của mình.
Nguồn: Sưu tầm Từ cuốn “Cách khen, cách mắng, cách phạt con“- Masami Sasaki và Wakamatsu Aki