Medonthan.net- Mang bầu là giai đoạn rất quan trọng cho các mẹ, nhất là các mẹ đơn thân tự thân vận động, vậy như thế nào để có một chế độ dinh dưỡng tốt cho một bà bầu, để thai nhi phát triển khỏe mạnh và thông mình hơn. Sau đây là một số cách các mom có thể tham khảo về chế độ dinh dưỡng.
1. Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu 3 tháng đầu thai kỳ
Trong 3 tháng đầu, thai phụ chỉ cần tăng 0,9 kg tới 2,3 kg. Riêng các mẹ đã béo phì thì không nên để tăng cân. Đây là giai đoạn cơ thể mẹ sẽ có những biến đổi sinh lý để thích nghi, đồng thời là thời gian quan trọng cho sự phát triển não bộ và hệ thần kinh của bé. Vì vậy dù mẹ kém ăn nhưng cũng phải chú ý tăng thêm lượng chất đạm, nhất là những protein chất lượng cao dễ tiêu hóa, dễ hấp thu như: trứng, sữa các loại, các loại thịt gia cầm, cá và đậu…
Thai phụ cần lưu ý ăn đủ bữa trong ngày: 3 bữa chính + 3 bữa phụ.
Dinh dưỡng cần thiết trong 3 tháng đầu
Sau 3 tháng đầu thai kỳ người mẹ mới hết buồn nôn, ăn ngon miệng, thèm ăn vặt. Đây là giai đoạn mẹ dễ dàng tăng tốc để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cao hơn. Vì thế cơ thể mẹ cần thêm năng lượng, song không phải chỉ ăn nhiều hơn về số lượng, mà nên chú trọng những chất dinh dưỡng cần thiết như:
- Chất đạm (protein): Có nhiều trong thịt, cá, trứng, sữa, các loại đậu đỗ… giúp phát triển các tế bào mô của thai (bao gồm cả tế bào não), giúp cho tuyến vú và mô tử cung của mẹ phát triển suốt thai kỳ, đồng thời tăng thể tích tuần hoàn của mẹ. Thai phụ cần bổ sung thêm 10-18g protein mỗi ngày (tương đương 50-100 gr thịt cá tùy loại, 100-180 gr đậu hũ, hay 1-2 ly sữa mỗi ngày).
- Chất sắt: Có nhiều trong thịt, gan, tim, cật, rau xanh và các loại hạt… giúp tăng thể tích máu và phòng ngừa thiếu máu. Nếu thai phụ thiếu máu sẽ làm giảm lực co bóp của tử cung khi chuyển dạ, giảm lượng sắt dự trữ của em bé trong 6 tháng đầu đời. Vì thế thai phụ cần bổ sung thêm ít nhất 15gr sắt mỗi ngày.
- Canxi: Có nhiều trong sữa, trứng, tôm, cua, cá, rau xanh, đậu đỗ… giúp hoạt động hệ thần kinh và đông máu bình thường cho mẹ, hình thành hệ xương và răng vững chắc cho bé. Nếu thiếu canxi mẹ dễ bị vọp bẻ, đau nhức xương, bé có thể bị còi xương ngay trong bụng mẹ.
Acid folic (vitamin B9): Giúp giảm nguy cơ dị tật ống thần kinh cho trẻ, tật nứt đốt sống trong bào thai. Vitamin này có trong các loại rau màu xanh thẫm như rau muống, cải xanh, súp lơ xanh, cải bó xôi, ngũ cốc hoặc một số loại hạt như vừng, lạc… Ngoài ra acid folic còn có trong thịt gia cầm và nội tạng động vật như gan, tim… - Vitamin D: Có trong trứng, sữa và ánh nắng mặt trời. Ngay từ trong bào thai, bé cần phát triển hệ xương và hình thành mầm răng sữa, vì vậy ngoài việc bổ sung thực phẩm nhiều canxi, người mẹ phải kết hợp phơi nắng để tăng cường vitamin D giúp hấp thu canxi tối ưu. Thai phụ cần phơi nắng khoảng 15 phút mỗi ngày (tránh ánh nắng quá gay gắt), nên để ánh nắng chiếu trực tiếp vào cơ thể, không nên đeo găng tay, đi vớ và cũng không nên phơi nắng sau cửa kính.
- Vitamin C: Giúp hỗ trợ phát triển xương sụn, cơ và mạch máu cho bào thai, tạo bánh nhau bền chắc. Nó cũng là một chất chống oxy hóa giúp người mẹ tăng cường sức đề kháng. Vitamin C có trong các loại rau xanh, trái cây…
Thực phẩm không nên ăn trong 3 tháng đầu mang thai
Trước và trong khi mang thai, bà mẹ cần thay đổi một số thói quen và sở thích ăn uống không tốt. Ví dụ thói quen ăn mặn vì phụ nữ có thai ăn nhiều muối sữ dẫn đến huyết áp cao và phù, ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe mẹ và con.
Phụ nữ mang thai không nên ăn hoặc hạn chế sử dụng các loại cá có nguy cơ chứa thủy ngân cao (cá thu, cá mập, cá kiếm). Thủy ngân nhiễm trong cá nếu tích lũy quá nhiều có thể gây tổn thương đến não của thai nhi.
Phụ nữ có thai không nên sử dụng những thực phẩm đã được xác nhận là gây nguy hiểm cho thai nhi. Ví dụ như một số loại củ, quả mọc mầm (như khoai tây) vì chứa nhiều chất độc, gây ảnh hưởng đến thai nhi. Các sản phẩm sữa, bơ, phomat chưa qua tiệt trùng; cá, thịt, trứng còn tái; thức ăn ôi thiu, mốc, có mùi lạ cũng không được sử dụng vì chúng chứa nhiều vi khuẩn và mầm bệnh gây tác động xấu đến sức khỏe của mẹ và con. Nên lựa chọn những thực phẩm an toàn, rau quả cần rửa sạch, gọt vỏ trước khi ăn và chế biến để tránh nhiễm khuẩn. Ăn ít hoặc không ăn những loại thực phẩm có khả năng gây động thai, sinh non như đu đủ xanh, táo mèo, long nhãn, đào, gừng, ớt, rau sam…
Phụ nữ có thai không nên uống rượu và dồ uống có cồn. Cồn trong rượu sẽ vào cơ thể mẹ và qua nhau thai xâm nhập vào bào thai, trực tiếp gây hại cho thai nhi, có thể làm cho bé phát triển chậm hoặc có bộ phận bị dị dạng.
Phụ nữ có thai cũng không nên dùng nhiều đồ uống có ga, có chứa cafein và cocain. Chất cafein có trong cà phê và đồ uống có ga có hại với phôi thai, có khả năng gây sảy thai. Ngoài ra cafeincos thể làm phá vỡ các vitamin dẫn đến triệu chứng thiếu vitamin B1 mà biểu hiện là mệt mỏi, chán ăn, táo bón. Cafein cũng kìm hãm sự hấp thu của sắt và kẽm, làm nặng hơn tình trạng thiếu máu của phụ nữ có thai.
2. Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu 3 tháng cuối thai kỳ
Bạn có thể giúp bé thông minh hơn trong 3 tháng cuối vì đây là giai đoạn phát triển rất nhanh trí não của bé. Cần biết rằng não của trẻ bắt đầu phát triển từ tuần thứ 8 của thai kỳ và phát triển đều đặn suốt quá trình mang thai. Tuy nhiên, ở 3 tháng cuối, não sẽ phát triển rất nhanh (có thể xem là nhanh nhất). Lúc này, não của trẻ có thể đạt đến 25% trọng lượng não của người trưởng thành.
Protein rất cần thiết cho thai nhi
Protein là chất cần cung cấp cho sự phát triển của thai nhi và sự “sản xuất” sữa của bà mẹ chuẩn bị cho việc đón chào trẻ ra đời. Protein có nhiều trong cá, thịt gà, sữa, đậu, hạt hướng dương, hạt bí, hạnh nhân…Nhưng cần hạn chế tối đa các loại thực phẩm có chứa hàm lượng thủy ngân cao như cá mập, cá kiếm, cá thu vua, cá lát, cá ngừ đóng hộp…
Chất béo tốt cho não bộ của trẻ
- Chất béo giúp cho sự phát triển của não và hệ thần kinh khỏe mạnh của trẻ ngay từ trong bụng mẹ.
- Trong 3 tháng cuối của thai kỳ, mẹ bầu đừng sợ lên cân mất dáng sau này mà hạn chế lượng chất béo nạp vào cơ thể. Thai phụ cần 70-80g chất béo/ngày.
- Chất béo có nhiều trong dầu ô liu, bơ, các loại hạt, đậu phộng tự nhiên …Hạn chế thực phẩm có chứa chất béo bão hòa đã qua chế biến như khoai tây chiên, thịt rán …
Sắt và canxi giúp cho xương trẻ phát triển
Ở 3 tháng cuối thai kỳ, mỗi ngày mẹ bầu cần khoảng 1.500mg canxi. Để có được canxi, mẹ nên uống nhiều sữa, ăn tép nhỏ, cá nhỏ lẫn xương.
Trong suốt quá trình mang thai, người mẹ sẽ phải thiếu hụt một số lượng lớn sắt và canxi để giúp cho sự phát triển khung xương của trẻ và nuôi dưỡng trẻ, ngay cả trong chế độ dinh dưỡng cho bà bầu 3 tháng cuối cũng vẫn cần thiết cung cấp canxi và sắt cho các mẹ bầu và thai nhi.
Ngoài việc bổ sung canxi và sắt thông qua các thực phẩm tự nhiên, mẹ bầu có thể uống thêm các viên sắt folic hoặc canxium bổ sung sắt và canxi theo chỉ định của bác sĩ.
Vitamin, khoáng chất, chất xơ tăng sức đề kháng
Hãy tăng cường cung cấp các thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất, yếu tố vi lượng và chất xơ như rau xanh, hoa quả tươi, ngũ cốc, khoai mì…để bà bầu hấp thu canxi, sắt một cách tốt hơn, dễ dàng hơn, đồng thời cần uống đủ 2,5 lít nước mỗi ngày, tránh việc bị táo bón và tăng cường sức đề kháng cho cả mẹ bầu và thai nhi.
3. Lưu ý dinh dưỡng khi mang thai
Cung cấp đầy đủ Acid Folic cho cơ thể
Trong tình trạng bình thường, cơ thể chúng ta cần khoảng 400mg acid folic mỗi ngày. Đến giai đoạn thai kỳ, việc cung cấp đủ lượng acid folic cần thiết sẽ giúp làm giảm các khuyết tật ống thần kinh của thai nhi từ 50% – 70%. Vì vậy một lưu ý quan trọng về dinh dưỡng khi mang thai là bạn nên tăng lượng acid folic cho cơ thể trong khoảng thời gian 3 tháng đầu của thai kỳ khoảng 600mg mỗi ngày bằng cách uống viên thực phẩm chức năng hoặc ít nhất cần tăng cường các loại thức ăn giàu acid folic như các loại đậu hạt, các loại rau có lá xanh thẫm, gan và trái cây họ cam, chanh.
Ăn nhiều cá
DHA có tác dụng lớn đối với sự phát triển não bộ của bé, giúp bé sinh ra có thị lực tốt hơn, bộ nhớ và khả năng ngôn ngữ phát triển hơn. Để tăng cường sức khỏe của mẹ và đảm bảo em bé trong bụng được khỏe mạnh cần cung cấp đủ lượng DHA cần thiết có lẽ là một trong những điều lưu ý quan trọng về dinh dưỡng khi mang thai. Bà bầu cần ăn ít nhất khoảng 300g cá mỗi tuần hoặc có thể uống bổ sung viên dầu cá thay thế nếu không thích cá.
Tránh các chất có cồn và cafêin
Một lưu ý quan trọng về dinh dưỡng là tránh xa các chất có cồn và cafêin
Các vấn đề về rối loạn hành vi, rối loạn khả năng tập trung, hiếu động thái quá ở trẻ em có thể là kết quả của việc khi mang thai người mẹ đã sử dụng các chất có cồn như rượu, bia, cocktail… Ngoài ra, các thức uống có chứa cafêin cũng làm bà bầu có nguy cơ sẩy thai. Vì vậy bạn cần nhớ một lưu ý quan trọng về dinh dưỡng khi mang thai nữa là tuyệt đối tránh các chất này nếu muốn sinh ra một em bé hoàn toàn khỏe mạnh.
Không để cơ thể thiếu sắt
Trong giai đoạn thai kỳ, cơ thể bà bầu cần gấp đôi lượng sắt so với người bình thường để hỗ trợ tăng 50% về lưu lượng máu và thúc đẩy lưu trữ sắt ở thai nhi. Để giúp việc chuyển hóa sắt trong cơ thể tốt hơn, hãy kết hợp các thực phẩm giàu chất sắt (thịt bò, lòng đỏ trứng, gan…) với các loại thực phẩm giàu Vitamin C như trái cây họ cam chanh chẳng hạn cũng là một lưu ý quan trọng về dinh dưỡng khi mang thai.
Ngăn chặn vi khuẩn
Nếu bị nhiễm các loại vi khuẩn Salmonella, Listeria và E.Coli có thể gây sẩy thai hoặc sinh non. Để bảo vệ em bé của bạn khỏi các vi khuẩn này, bạn cần tuyệt đối tránh không sử dụng các loại sữa chưa được tiệt trùng cũng như thịt, cá, trứng sống hoặc tái. Luôn giữ tủ lạnh ở mức dưới 5 độ C và không dùng đồ ăn thừa đã để ngoài không khí quá 3 tiếng.
Bổ sung Canxi
Từ tháng thứ 4 của thai kỳ trở đi, bạn cần tối thiểu 1,000mg canxi mỗi ngày để giúp em bé phát triển răng và xương. Nếu không có đủ lượng canxi cần thiết, thai nhi sẽ phải dùng đến lượng canxi lấy từ chính xương của bạn – làm tăng nguy cơ bạn bị loãng xương sau này.
Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu 3 tháng đầu và 3 tháng cuối thai kỳ hợp lý tốt nhất trên đây đảm bảo các mẹ sẽ có một sức khỏe tốt nhất khi sinh con, giúp con thông minh phát triển toàn diện. Chú ý không nên lơ là cung cấp dinh dưỡng khi mang thai sẽ ảnh hưởng không tốt đến cả mẹ lẫn con. Chúc gia đình bạn luôn hạnh phúc mẹ tròn con vuông và đừng quên đồng hành cùng medonthan để biết thêm nhiều thông tin hữu ích nhé!
Medonthan@ST
